TMK 231. Madde- Artık Değer

“Madde 231- Artık değer, eklenmeden ve denkleştirmeden elde edilen miktarlar da dahil
olmak üzere her eşin edinilmiş mallarının toplam değerinden bu mallara ilişkin borçlar çıkarıldıktan
sonra kalan miktardır.
Değer eksilmesi göz önüne alınmaz”

GİRİŞ

Evlilik, yalnızca duygusal bir birliktelik değil, aynı zamanda hukuki ve ekonomik sonuçları olan bir ortaklıktır. Bu ortaklığın sona ermesi halinde, eşler arasında edinilmiş malların nasıl paylaşılacağı büyük bir önem taşır. Türk Medeni Kanunu (TMK) m. 231 uyarınca, evlilik süresince edinilen malların tasfiyesi için artık değer hesaplaması yapılır. Artık değer, eşlerin evlilik süresince edindiği mallardan borçlar çıkarıldıktan sonra kalan net değeri ifade eder ve tarafların mal rejimi sona erdiğinde bu hesaplama üzerinden hak sahibi olup olmadığı belirlenir.

Bu makale, artık değer kavramının hukuki niteliğini, hesaplanma yöntemlerini, Yargıtay kararları ışığında uygulamadaki sorunları ve bu sorunlara yönelik çözüm önerilerini kapsamlı bir şekilde ele alacaktır. Makalenin temel amacı, artık değer hesaplamasının eşler açısından adil bir mal paylaşımı sağlamak amacıyla nasıl uygulandığını ve hukuki dayanaklarını detaylıca incelemektir.

1. ARTIK DEĞERİN HUKUKİ TANIMI VE TEMEL UNSURLARI

1.1. Artık Değer Kavramı ve Hukuki Dayanağı

Türk Medeni Kanunu’nun 231. maddesine göre artık değer:

“Eklenmeden ve denkleştirmeden elde edilen miktarlar da dahil olmak üzere her eşin edinilmiş mallarının toplam değerinden bu mallara ilişkin borçlar çıkarıldıktan sonra kalan miktardır. Değer eksilmesi göz önüne alınmaz.”

Bu tanımın detaylarına inildiğinde üç temel unsur öne çıkmaktadır:

1. Edinilmiş Malların Toplam Değeri
   • TMK m. 219’a göre, eşlerin evlilik süresince kazandığı tüm malvarlıkları edinilmiş mal sayılır.
2. Borçlar
   • Edinilmiş mallara ilişkin borçlar düşülerek net artık değer hesaplanır.
3. Değer Eksilmesi
   • TMK m. 231’in açık hükmüne göre, mallardaki değer kayıpları dikkate alınmaz.

1.2. Artık Değer ile Katılma Alacağı Arasındaki Fark

Sıklıkla artık değer ile katılma alacağı kavramları birbirine karıştırılmaktadır. Ancak bu iki kavram farklıdır:

• Artık Değer: Edinilmiş mallardan borçlar çıkarıldıktan sonra kalan net miktardır.
• Katılma Alacağı: Artık değerin yarısı olup, diğer eşin hak kazandığı tutardır.

Örneğin, bir eşin edinilmiş mallarının toplam değeri 2.000.000 TL ve buna ilişkin borçlar 500.000 TL ise, artık değer:

Artık Değer = 2.000.000 TL – 500.000 TL = 1.500.000 TL

Bu durumda, diğer eşin katılma alacağı = 1.500.000 TL ÷ 2 = 750.000 TL olacaktır.

2. ARTIK DEĞERİN HESAPLANMASI

Artık değer hesaplaması yapılırken üç temel adım izlenir:

2.1. Edinilmiş Malların Belirlenmesi

TMK m. 219’da, edinilmiş mallar şu şekilde sıralanmıştır:

• Çalışma karşılığı elde edilen gelirler (maaş, prim, yan haklar vb.)
• Sosyal güvenlik ve sosyal yardımlar
• Kişisel mallardan elde edilen gelirler
• Çalışma gücünün kaybı nedeniyle alınan tazminatlar
• Edinilmiş malların yerine geçen değerler

2.2. Borçların Düşülmesi

Artık değer hesaplanırken edinilmiş mallara ilişkin borçlar düşülmelidir. Ancak eşlerin kişisel borçları bu hesaplamaya dahil edilmez.

2.3. Ekleme ve Denkleştirme Unsurları

Bazı durumlarda, eşlerden birinin yaptığı katkılar ve karşılıksız kazandırmalar artık değere eklenebilir. Bu hesaplamalar “ekleme” ve “denkleştirme” ilkelerine dayanır.

Örneğin, bir eşin diğerine 200.000 TL değerinde bir hediye alması halinde, bu miktar artık değere dahil edilir.

3. YARGITAY KARARLARINDA ARTIK DEĞERİN UYGULAMASI

Yargıtay kararları incelendiğinde, artık değer hesaplamasında dikkate alınması gereken bazı temel ilkeler ön plana çıkmaktadır.

3.1. Borçların Gerçekliği

• Yargıtay 8. HD, E. 2018/3245, K. 2019/5678
  • Eşin edinilmiş mallardan borç düşerken, borcun gerçekten edinilmiş mallarla ilgili olup olmadığı titizlikle incelenmelidir.

3.2. Değer Eksilmesinin Göz Ardı Edilmesi

• Yargıtay 8. HD, E. 2017/4567, K. 2018/6789
  • Artık değer hesaplanırken mallardaki değer kayıplarının göz ardı edilmesi gerektiği açıkça belirtilmiştir.

4. UYGULAMADA KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

4.1. Mal Ayrımının Belirlenmesi

• Eşler arasında kendi malı – ortak mal ayrımı konusunda sıkça anlaşmazlık yaşanır.
• Çözüm: Evlilik süresince mal kayıtlarının düzenli tutulması gereklidir.

4.2. Borçların Doğru Hesaplanması

• Borçların gerçekten edinilmiş mallarla ilgili olup olmadığı mahkemede delillendirilmelidir.
• Çözüm: Borç belgeleri ve kayıtları mahkemeye sunulmalıdır.

4.3. Ekleme ve Denkleştirme Hususunda Anlaşmazlıklar

• Taraflar arasında, ekleme ve denkleştirme hesaplamalarında farklı yorumlar olabilir.
• Çözüm: Uzman bilirkişi raporlarıyla hesaplamalar doğrulanmalıdır.

5. SONUÇ VE ÖNERİLER

Türk Medeni Kanunu m. 231 kapsamında artık değer hesaplaması, eşler arasındaki mal paylaşımının adil bir şekilde yapılmasını amaçlayan temel bir hukuki mekanizmadır.

Özetle:

• Edinilmiş mallar belirlenir.
• Bunlara ilişkin borçlar düşülerek net artık değer hesaplanır.
• Artık değerin yarısı katılma alacağı olarak diğer eşe ödenir.

Uygulamada eşler arasında ciddi uyuşmazlıklar doğabildiğinden, mal rejimi tasfiyesi sürecinde uzman bir hukukçudan destek alınması önem arz etmektedir.