TMK 605. Madde- Mirasın Reddi

“Madde 605-Yasal ve atanmış mirasçılar mirası reddedebilirler.

Ölümü tarihinde mirasbırakanın ödemeden aczi açıkça belli veya resmen tespit edilmiş ise, miras reddedilmiş sayılır.
Madde 606- Miras, üç ay içinde reddolunabilir.

Bu süre, yasal mirasçılar için mirasçı olduklarını daha sonra öğrendikleri ispat edilmedikçe mirasbırakanın ölümünü öğrendikleri; vasiyetname ile atanmış mirasçılar için mirasbırakanın tasarrufunun kendilerine resmen bildirildiği tarihten işlemeye başlar.”

GİRİŞ

Miras hukuku, ölümle birlikte mirasbırakanın malvarlığının intikali ve buna ilişkin hak ve borçların kime ve nasıl geçeceğini düzenleyen kurallar bütünüdür. Miras, ölümle birlikte kural olarak kanuni veya atanmış mirasçılara geçer (TMK m. 599). Ancak, bu geçiş her zaman mirasçılar açısından faydalı olmayabilir. Özellikle borca batık bir miras söz konusuysa, mirasçılar ağır bir mali yükümlülükle karşı karşıya kalabilir. İşte bu noktada, Türk Medeni Kanunu mirasçılara mirası reddetme hakkı tanımıştır.

TMK m. 605 ve 606’da düzenlenen bu hak, mirasçılara bir koruma mekanizması sağlar. Ayrıca, mirasbırakanın mali durumunun kötü olduğu, borçlarının malvarlığından fazla olduğu hallerde, mirasçının işlem yapmasına gerek kalmadan mirasın hükmen reddedilmiş sayılmasını öngören istisnai bir düzenleme de getirilmiştir.

I. KAVRAMSAL ÇERÇEVE

A. Mirasın Reddi Nedir?

Mirasın reddi, mirasçıların, mirasbırakanın ölümünden sonra, kendilerine kanun veya ölüme bağlı bir tasarrufla geçen mirası kabul etmeyerek, mirasçılık sıfatından doğan hak ve borçları üstlenmek istemediklerini resmi şekilde beyan etmeleridir.

B. Hakkın Niteliği

Mirasın reddi hakkı, şahsa sıkı sıkıya bağlı, tek taraflı bir irade beyanıdır. Her mirasçının bu hakkı bağımsızdır. Yani, diğer mirasçıların kabul veya red beyanı, bir mirasçının kararını bağlamaz.

II. TMK MADDE 605: MİRASIN REDDİ VE HÜKMEN RED

A. Genel Red Hakkı

Madde 605/1 şu şekildedir:

“Yasal ve atanmış mirasçılar mirası reddedebilirler.”

Bu fıkra ile hem kan hısımları, evlatlık, eş gibi yasal mirasçılara hem de vasiyetnameyle mirasçı atanmış kimselere ret hakkı tanınmaktadır. Devletin son mirasçı olması durumunda ise, devlet mirası her zaman kabul etmiş sayılır (TMK m. 705/2).

B. Hükmen Red – Madde 605/2

“Ölümü tarihinde mirasbırakanın ödemeden aczi açıkça belli veya resmen tespit edilmiş ise, miras reddedilmiş sayılır.”

1. Hükmen Red Kavramı

Bu düzenleme, uygulamada “hükmen red” ya da “kanuni red” olarak adlandırılır. Mirasbırakanın borçlarının, alacaklarından ve malvarlığından çok daha fazla olması halinde, mirasçının ayrıca bir red beyanında bulunmasına gerek yoktur.

2. Açıkça Belli Olma Kriteri

“Açıkça belli” kavramı, mirasbırakanın mali durumunun toplumca bilinen ve herhangi bir araştırmaya gerek duyulmadan anlaşılabilecek kadar bariz olması anlamına gelir. Örnekler:

• Sık sık haciz işlemlerine maruz kalması
• Sürekli icra takibi içinde olması
• Uzun süredir gelirinin olmaması

3. Resmen Tespit

Resmi tespit, mirasbırakanın borca batıklığının belgelenmesi anlamına gelir. Bu belgeler:

• İcra dosyaları
• Mahkeme kararları
• Vergi dairesi kayıtları
• İflas kararları olabilir.

4. Yargıtay Uygulaması

Yargıtay 14. HD 2014/8801 E., 2015/13207 K., 03.11.2015 T.:

“Borca batıklığın açık olması veya resmen tespit edilmiş olması durumunda, mirasçının ayrıca red beyanı vermesine gerek yoktur. Bu hâlde miras hükmen reddedilmiş sayılır.”

III. TMK MADDE 606: RED SÜRESİ VE HAK DÜŞÜRÜCÜLÜK

A. Sürenin Başlangıcı

“Miras, üç ay içinde reddolunabilir. Bu süre, yasal mirasçılar için mirasçı olduklarını daha sonra öğrendikleri ispat edilmedikçe, mirasbırakanın ölümünü öğrendikleri; atanmış mirasçılar için, mirasbırakanın tasarrufunun kendilerine resmen bildirildiği tarihten işlemeye başlar.”

1. Yasal Mirasçılar İçin

Genel kural: Ölümün öğrenildiği tarih → Süre başlar.

Ancak mirasçının ölüm tarihini daha sonra öğrendiğini ispat etmesi mümkündür. Bu durumda 3 aylık süre öğrenme tarihinden itibaren başlar.

2. Atanmış Mirasçılar İçin

Atanmış mirasçılar bakımından süre, vasiyetnamenin resmi olarak bildirilmesi ile başlar. Bu bildirim genellikle noterlik veya sulh hukuk mahkemesi aracılığıyla yapılır.

B. Sürenin Niteliği

Red süresi hak düşürücü niteliktedir. Süre geçtikten sonra red yapılamaz. Mahkemeler bu süreyi re’sen dikkate almak zorundadır.

C. Red Süresinin Uzatılması

Olağanüstü hallerde (örneğin hastalık, doğal afet, fiili imkânsızlık) süre hakimin takdiriyle uzatılabilir. Ancak bu, sıkı şartlara bağlıdır ve istisnaidir.

IV. RED BEYANININ USULÜ VE ŞEKLİ

A. Şekil

• Yazılı veya sözlü olarak yapılabilir.
• Sulh hukuk mahkemesine yapılmalıdır.
• Vasi varsa, vesayet makamının izni gerekir.

B. Red Beyanının Kesinliği

Red beyanı, yapıldığı andan itibaren kesin ve bağlayıcıdır. Geri alınamaz.

C. Red Beyanının Sonuçları

1. Mirasçılık sıfatı sona erer.
2. Red halinde altsoyu varsa miras onlara geçer.
3. Tüm zümrelerin mirası reddetmesi halinde, miras devlete geçer.

V. REDDE İLİŞKİN ÖZEL DURUMLAR VE SORUNLAR

A. Kısmi Red Mümkün Müdür?

Hayır. Türk hukukunda mirasın reddi ancak tamamı için söz konusu olur. Kısmen red mümkün değildir.

B. Mirasçı, Mirasla İlgili İşlem Yaparsa Ne Olur?

Mirasçının mirasla ilgili tasarruf işlemi yapması, mirası zımni olarak kabul ettiği anlamına gelir. Bu durumda artık red hakkı ortadan kalkar.

C. Red Süresi Geçmişse Ne Yapılabilir?

Süre geçtikten sonra yalnızca:

• Hükmen red iddiası ileri sürülebilir.
• İptal davası (örneğin irade fesadı nedeniyle) açılabilir.

VI. YARGITAY İÇTİHATLARI IŞIĞINDA MİRASIN REDDİ

Örnek Karar 1: Borca Batıklık

Yargıtay 14. HD 2013/15876 E., 2014/1149 K., 03.02.2014 T.

“Mirasbırakanın ölüm tarihinde borçlarının alacaklarından fazla olduğu bilirkişi raporuyla tespit edilmişse, miras hükmen reddedilmiş sayılır.”

Örnek Karar 2: Red Süresinin Geçmesi

Yargıtay 1. HD 2005/1818 E., 2005/3190 K., 12.04.2005 T.

“Red beyanı, üç aylık süreden sonra verilmişse geçerli değildir. Bu süre hak düşürücü süre olup, mahkemece resen dikkate alınır.”

SONUÇ

Türk Medeni Kanunu’nun 605 ve 606. maddeleri kapsamında düzenlenen mirasın reddi kurumu, mirasçılara borç yükünden korunmaları için çok önemli bir hukuki imkân sunar. Bu hakkın doğru zamanda ve doğru şekilde kullanılması gerekir. Süre ve şekil şartlarına uyulmaması halinde, mirasçı borçlardan kişisel olarak sorumlu hale gelir.

Özellikle borca batık miraslar bakımından hükmen red müessesesi, uygulamada büyük önem taşır. Ancak bu durumda da borç durumunun “açıkça belli” ya da “resmen tespit edilmiş” olması gerekir. Her somut olayın özelliğine göre değerlendirme yapılmalı; gerekirse uzman hukuki destek alınmalıdır.

UYARI: Mirasın reddi ciddi hukuki sonuçlar doğurabileceğinden, bu konudaki hak kayıplarının önlenmesi için uzman bir hukukçudan destek alınması büyük önem taşımaktadır. Yapılacak ihmaller, telafisi imkânsız sonuçlar doğurabilir.