TMK 510. Madde- Mirasçılıktan Çıkarma Sebepleri

“Madde 510- Aşağıdaki durumlarda mirasbırakan, ölüme bağlı bir tasarrufla saklı paylı
mirasçısını mirasçılıktan çıkarabilir:

Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç
işlemişse,

Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan
doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse.”

GİRİŞ

Miras hukuku, bireylerin ölümünden sonra malvarlıklarının kimlere, hangi oranlarda ve hangi şartlarla intikal edeceğini düzenleyen hukuk dalıdır. Miras hakkı, mirasçılar için temel bir hak olarak kabul edilse de, bazı istisnai durumlarda bu hak sınırlandırılabilir ya da tamamen ortadan kaldırılabilir. Bu istisnalardan biri de mirasçılıktan çıkarma müessesesidir.

Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 510. maddesi, mirasçılıktan çıkarma (ıskat) hususunu düzenlemekte ve saklı paylı mirasçıların hangi şartlar altında mirasçılıktan çıkarılabileceğini hüküm altına almaktadır. Mirasçılıktan çıkarma, mirasbırakanın, belirli ağır nedenlere dayanarak saklı paylı mirasçısını mirastan mahrum bırakması anlamına gelir. Ancak, bu işlem keyfi olarak gerçekleştirilemez; mirasçılıktan çıkarma için kanunda belirtilen hukuki şartların varlığı gerekmektedir.

Bu çalışmada, mirasçılıktan çıkarma kavramı, hukuki niteliği, TMK madde 510 kapsamında mirasçılıktan çıkarma nedenleri, çıkarma işleminin şekli, sonuçları ve konuya ilişkin Yargıtay içtihatları ayrıntılı bir şekilde ele alınacaktır.

1. MİRASÇILIK VE MİRAS HAKKI

1.1. Mirasçılık Kavramı ve Türleri

Mirasçılık, bir kişinin ölümünden sonra onun malvarlığının başka kişilere intikal etmesi anlamına gelir. Türk hukukunda mirasçılar yasal mirasçılar ve atanmış mirasçılar olmak üzere ikiye ayrılır.

1.1.1. Yasal Mirasçılar

Türk Medeni Kanunu’na göre, yasal mirasçılar mirasbırakanın kan bağıyla bağlı olduğu kişiler ve sağ kalan eşidir. TMK uyarınca mirasçılık şu şekilde düzenlenmiştir:

1. Altsoy (çocuklar ve torunlar): Mirasın tamamı öncelikle altsoya aittir.
2. Anne ve baba: Altsoyun bulunmaması halinde miras, anne ve babaya eşit olarak bölüştürülür.
3. Büyükbaba ve büyükanne (büyük üstsoy): Anne ve babanın mirasçı olmaması durumunda, onların üstsoyu mirasçı olur.
4. Sağ kalan eş: Eş, yasal mirasçılar arasında özel bir statüye sahiptir ve diğer mirasçılarla birlikte miras hakkına sahiptir.

1.1.2. Atanmış Mirasçılar

Atanmış mirasçılar, mirasbırakanın vasiyetname veya miras sözleşmesiyle belirlediği kişilerdir. Mirasbırakan, terekesinin bir kısmını veya tamamını, saklı payları ihlal etmemek kaydıyla, atanmış mirasçılara bırakabilir.

1.2. Saklı Pay Kavramı ve Mirasçının Korunan Hakları

Saklı pay, belirli mirasçılar için kanun tarafından güvence altına alınan zorunlu miras hakkıdır. Mirasbırakan, saklı pay oranlarını ihlal edemez veya saklı paylı mirasçıları keyfi olarak mirastan mahrum edemez. Türk Medeni Kanunu’na göre saklı pay oranları şu şekildedir:

• Altsoy (çocuklar, torunlar): Yasal miras payının yarısı saklı paydır.
• Anne ve baba: Yasal miras paylarının dörtte biri saklı paydır.
• Sağ kalan eş: Saklı pay oranı, mirasın üçte biri veya dörtte biri olabilir.

Mirasçılıktan çıkarma, ancak TMK 510. maddesinde belirtilen ağır ve hukuki geçerliliği olan nedenlerle mümkündür.

2. MİRASÇILIKTAN ÇIKARMANIN HUKUKİ TEMELLERİ

2.1. Mirasçılıktan Çıkarmanın Hukuki Niteliği

Mirasçılıktan çıkarma, mirasbırakanın tek taraflı iradesi ile gerçekleştirdiği bir işlemdir. Ancak, mirasçılıktan çıkarma sadece belirli hukuki nedenlere dayandırılabilir. Hukuki açıdan şu özelliklere sahiptir:

1. Ölüme bağlı bir tasarruftur: Çıkarma işlemi ancak vasiyetname veya miras sözleşmesi ile yapılabilir.
2. Tek taraflı bir işlemdir: Mirasbırakanın iradesine dayanır ve mirasçının rızasına bağlı değildir.
3. Sebebe bağlı bir işlemdir: Kanunda belirtilen nedenlerden biri bulunmazsa, mirasçılıktan çıkarma işlemi geçersiz sayılır.

2.2. TMK Madde 510 Kapsamında Mirasçılıktan Çıkarma Sebepleri

Türk Medeni Kanunu’nun 510. maddesine göre, mirasçılıktan çıkarma ancak iki temel sebebe dayanılarak gerçekleştirilebilir:

2.2.1. Mirasbırakana veya Yakınlarına Karşı Ağır Bir Suç İşlenmesi

Mirasçının mirasbırakana veya onun yakınlarına karşı ağır bir suç işlemesi, mirasçılıktan çıkarma için geçerli bir sebeptir.

Ağır suç kavramı Türk Ceza Kanunu’na göre şu durumları içerebilir:

• Kasten öldürme (TCK madde 81)
• Kasten yaralama (TCK madde 86)
• Tehdit ve şantaj (TCK madde 106, 107)
• Hırsızlık ve dolandırıcılık (TCK madde 141, 157)

Bu tür suçlar mirasbırakana yönelik işlendiğinde, mirasçılıktan çıkarma için geçerli bir hukuki sebep oluşturur.

2.2.2. Aile Hukukundan Doğan Yükümlülüklerin Önemli Ölçüde Yerine Getirilmemesi

Mirasçının, mirasbırakana karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini yerine getirmemesi de mirasçılıktan çıkarma sebebidir.

Bu kapsamda değerlendirilebilecek durumlar şunlardır:

• Mirasbırakanın bakımının ihmal edilmesi
• Mirasbırakana psikolojik veya fiziksel şiddet uygulanması
• Mirasbırakana hakaret edilmesi
• Aileye zarar verecek düzeyde sorumsuz ve ilgisiz davranışlar sergilenmesi

3. MİRASÇILIKTAN ÇIKARMANIN SONUÇLARI

Mirasçılıktan çıkarma işlemi tamamlandıktan sonra, şu sonuçlar doğar:

1. Mirasçı, saklı pay hakkını kaybeder
2. Miras hakkı diğer mirasçılara geçer
3. Mirasçılıktan çıkarılan kişi tenkis davası açamaz

Ancak, çıkarma işlemi hukuka aykırıysa, mirasçı iptal davası açarak miras hakkını geri kazanabilir.

4. YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA MİRASÇILIKTAN ÇIKARMA

Yargıtay’ın mirasçılıktan çıkarma konusundaki kararları, çıkarma işlemlerinin hukuka uygunluğunu belirlemekte kritik rol oynamaktadır.

• Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, mirasbırakana fiziksel saldırıda bulunan bir mirasçının çıkarılmasını hukuka uygun bulmuştur.
• Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, mirasbırakanın bakımını ihmal eden bir mirasçının çıkarılmasını geçerli kabul etmiştir.

SONUÇ

Mirasçılıktan çıkarma, mirasbırakanın haklarını koruyan önemli bir hukuki müessesedir. Ancak hukuki süreçlerin karmaşıklığı nedeniyle, bu konuda işlem yapmadan önce uzman bir hukukçudan destek alınması büyük önem taşımaktadır.