TMK 343. Madde- Çocuğun Fiil Ehliyeti

“Madde 343- Velâyet altındaki çocuğun fiil ehliyeti, vesayet altındaki kişinin ehliyeti
gibidir.
Çocuk, borçlarından ana ve babanın çocuk malları üzerindeki haklarına bakılmaksızın
kendi malvarlığı ile sorumludur.”

Giriş

Velayet altındaki çocukların fiil ehliyeti, Türk Medeni Kanunu’nun 343. maddesinde düzenlenmiştir. Bu madde, çocuğun fiil ehliyetini vesayet altındaki kişilerle benzer bir statüde değerlendirmektedir. Ayrıca, çocukların borçlarından ana ve babanın çocuk malları üzerindeki hakları dikkate alınmaksızın, yalnızca kendi malvarlığı ile sorumlu oldukları belirtilmektedir.

Bu makalede, velayet altındaki çocuğun fiil ehliyeti kavramı, yasal temsilcinin rolü, çocukların yapabilecekleri hukuki işlemler, malvarlığı sorumluluğu ve yargı kararları ışığında konunun detaylı bir analizi yapılacaktır. Ayrıca, velayet altındaki çocukların hukuki işlem ehliyeti ile ilgili çeşitli örnekler ve uygulamalar ele alınarak, Türk Medeni Kanunu çerçevesinde değerlendirilecektir.

I. Fiil Ehliyeti Kavramı ve Hukuki Temelleri

Fiil ehliyeti, kişinin hukuki işlemler yapma, haklar elde etme ve borç altına girme yeteneğini ifade eder. Türk Medeni Kanunu’na göre, fiil ehliyeti için üç temel şart bulunmaktadır:

1. Ayırt Etme Gücü: Kişinin yaptığı işlemlerin hukuki sonuçlarını anlayabilecek bilinç seviyesinde olması gerekmektedir. Ayırt etme gücü olmayan kişilerin yaptıkları işlemler kesin hükümsüzdür.
2. Reşit Olma: Fiil ehliyeti kazanabilmek için kişinin belirli bir yaş sınırını aşmış olması gerekmektedir. Türk Medeni Kanunu’nda bu yaş sınırı kural olarak 18 olarak belirlenmiştir.
3. Kısıtlı Olmama: Akıl hastalığı, savurganlık, alkol veya uyuşturucu bağımlılığı gibi nedenlerle kısıtlanan bireyler, tam fiil ehliyetine sahip değildir.

Velayet altındaki çocuklar, reşit olmadıkları için tam fiil ehliyetine sahip değildirler. Ancak, belirli koşullar altında, sınırlı fiil ehliyetine sahip olabilirler ve bazı işlemleri gerçekleştirebilirler.

II. Velayet Altındaki Çocuğun Fiil Ehliyeti

TMK madde 343’e göre, velayet altındaki çocukların fiil ehliyeti, vesayet altındaki bireylerle benzer niteliktedir. Velayet altında bulunan çocuklar şu kategorilere ayrılır:

1. Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmayan Çocuklar: Bu çocukların yaptıkları hukuki işlemler kesin olarak geçersizdir.
2. Ayırt Etme Gücüne Sahip Çocuklar: Bu çocuklar belirli işlemleri gerçekleştirebilirler, ancak bunların büyük bir kısmı yasal temsilcinin iznine tabidir.

Özellikle, ayırt etme gücüne sahip çocuklar, yasal temsilcinin izni olmaksızın küçük günlük ihtiyaçlarını karşılamak için bazı işlemleri gerçekleştirebilirler. Örneğin, kırtasiye malzemesi satın alma gibi düşük maliyetli işlemler bu kapsamda değerlendirilir.

III. Velayet Altındaki Çocuğun Hukuki İşlem Yapabilme Kapasitesi

Velayet altındaki çocukların yapabilecekleri hukuki işlemler üç farklı grupta incelenebilir:

1. Tamamen Geçersiz İşlemler: Ayırt etme gücüne sahip olmayan çocukların yaptığı tüm işlemler geçersizdir.
2. İznin Gerektiği İşlemler: Ayırt etme gücüne sahip çocukların gerçekleştirdiği işlemler, yasal temsilcinin onayına tabidir. Örneğin, taşınmaz alım-satımı veya yüksek miktarda borç altına girme gibi işlemler bu gruba girer.
3. Serbest İşlemler: Günlük yaşamın gerektirdiği, olağan nitelikteki küçük işlemler çocuk tarafından gerçekleştirilebilir ve geçerli kabul edilir.

IV. Velayet Altındaki Çocuğun Borçlarından Sorumluluğu

TMK madde 343, velayet altındaki çocuğun borçlarından sadece kendi malvarlığı ile sorumlu olduğunu hükme bağlamaktadır. Bu bağlamda, çocuğun malvarlığı şu şekilde değerlendirilmelidir:

1. Çocuğun Kendi Kazançları: Eğer çocuk çalışarak bir kazanç elde ediyorsa, bu malvarlığı borçlarına karşılık gelebilir.
2. Bağışlanan Mallar: Çocuğa miras kalan veya bağış yoluyla verilen mallar, borçlarını ödeme yükümlülüğü doğurabilir.
3. Ebeveynlerin Sorumluluk Alanı: Ebeveynler, çocuğun borçlarından doğrudan sorumlu değildir. Ancak, çocuğun kusuru nedeniyle üçüncü kişilere zarar vermesi durumunda, aile hukukundan doğan sorumlulukları söz konusu olabilir.

V. Yargıtay Kararları Işığında Değerlendirme

Yargıtay içtihatları, TMK madde 343 çerçevesinde çocukların hukuki sorumluluklarını detaylandırmaktadır. Örneğin:

• Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun bir kararında, ayırt etme gücüne sahip çocukların yaptığı hukuki işlemlerin geçerliliğinin yasal temsilcinin iznine bağlı olduğu vurgulanmıştır.
• Başka bir Yargıtay kararında, çocuğun borçlarından dolayı ebeveynlerin doğrudan sorumlu tutulamayacağı ancak ihmal ve kusur durumunda müteselsil sorumluluğun doğabileceği belirtilmiştir.

Sonuç

Türk Medeni Kanunu’nun 343. maddesi, velayet altındaki çocuğun fiil ehliyetini vesayet altındaki kişilerle aynı seviyeye koyarak düzenlemektedir. Buna göre, çocuklar yaptıkları işlemlerden dolayı yalnızca kendi malvarlıkları ile sorumlu tutulur. Yasal temsilcinin izni olmadan gerçekleştirilen işlemler ise hukuken geçerli olmayabilir.

Çocukların fiil ehliyeti ve malvarlığı sorumluluğu konusunda yasal mevzuatın karmaşıklığı nedeniyle, hukuki işlemlerin geçerliliği açısından uzman bir hukukçudan destek alınması büyük önem taşımaktadır.