TMK 301. Madde- Mahkeme Kararıyla Soybağının Kurulması

“Madde 301- Çocuk ile baba arasındaki soybağının mahkemece belirlenmesini ana ve
çocuk isteyebilirler.
Dava babaya, baba ölmüşse mirasçılarına karşı açılır.
Babalık davası, Cumhuriyet savcısına ve Hazineye; dava ana tarafından açılmışsa
kayyıma; kayyım tarafından açılmışsa anaya ihbar edilir”

1. Giriş

Soybağının belirlenmesi, bireyin kimlik ve miras hakları açısından büyük önem taşır. Özellikle evlilik dışı doğan çocuklar açısından soybağı hukuki belirsizlikler yaratabilir ve bu durum hem çocuk hem de ebeveynler için çeşitli hak kayıplarına neden olabilir. T.C. Anayasası ve T.C. Medeni Kanunu, soybağının tespiti ve çocuk haklarının korunması hususunda detaylı düzenlemeler içermektedir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 301. maddesi, babalık davasının kimler tarafından açılabileceğini, davanın taraflarını ve sürecini ayrıntılı şekilde düzenlemektedir.

Bu makalede, babalık davasının hukuki çerçevesi, davanın tarafları, ispat yükümlülüğü, zamanaşımı süreleri ve dava sürecinde mahkemelerin dikkate aldığı deliller ayrıntılı olarak incelenecektir. Ayrıca, Yargıtay içtihatları çerçevesinde babalık davalarının nasıl şekillendiği, benzer davalarda hangi kriterlerin dikkate alındığı ele alınacaktır.

2. Soybağı ve Hukuki Temelleri

Soybağı, bir çocuğun biyolojik ve hukuki olarak anne ve babasına bağlılığını ifade eden bir kavramdır. Türk hukuk sisteminde soybağı, evlilik içinde veya dışında doğan çocuklar açısından farklı şekillerde tesis edilmektedir.

2.1 Evlilik Birliği İçinde Doğan Çocuklar

Türk Medeni Kanunu’nun 285. maddesine göre, evlilik içinde doğan çocuklar otomatik olarak kocanın soybağına sahip olur. Baba, ancak soybağının reddi davası açarak bu durumu hukuken değiştirebilir.

2.2 Evlilik Dışı Doğan Çocuklar

Evlilik birliği dışında doğan çocuklar için babalık davası açılarak soybağının belirlenmesi gerekmektedir. Bu noktada, anne veya çocuk babalık davası açarak hukuki haklarını talep edebilir.

2.3 Tanıma ve Babalık Hükmü

Babanın, çocuğu resmi olarak tanıması veya mahkeme kararıyla soybağının belirlenmesi mümkündür. Babalık davası, bu bağlamda çocuğun hukuki haklarının korunması için büyük bir önem taşır.

2.4 Uluslararası Hukukta Soybağı

Birçok ülkede soybağına dair düzenlemeler farklılık göstermektedir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi kapsamında çocukların soybağına ilişkin hakları korunmaktadır. Türkiye, bu sözleşmelere taraf olup, uluslararası hukuka uygun düzenlemeler yapmaktadır.

3. Babalık Davasının Açılması ve Tarafları

Babalık davası, çocuğun biyolojik babası olduğu iddia edilen kişi aleyhine açılan bir hukuk davasıdır. Dava sürecinin sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi için tarafların doğru belirlenmesi ve delillerin titizlikle değerlendirilmesi gerekmektedir.

3.1 Davacı Taraf

Türk Medeni Kanunu’na göre, babalık davasını şu kişiler açabilir:

• Anne: Annenin, çocuğun doğumundan itibaren 1 yıl içinde dava açma hakkı vardır.
• Çocuk: Çocuk, ergin oluncaya kadar kendisi adına kayyım tarafından dava açılabilir. Reşit olduktan sonra ise bizzat babalık davasını açabilir.
• Kayyım: Çocuğun menfaatlerinin korunması amacıyla atanmış bir kayyım da dava açabilir.

3.2 Davalı Taraf

Babalık davası, çocuğun babası olduğu iddia edilen kişiye karşı açılır. Eğer baba vefat etmişse, dava mirasçılarına yöneltilir.

4. Babalık Davasında Delil Durumu ve İspat Yükümlülüğü

Babalık davasında en önemli delil, tıbbi ve biyolojik testlerdir. Mahkemeler, davanın sonucunu belirlerken aşağıdaki delilleri değerlendirir:

• DNA Testi: Günümüzde babalığın tespitinde en güvenilir delil DNA testidir. Mahkemeler genellikle DNA testinin sonuçlarını dikkate alarak karar vermektedir.
• Tanık Beyanları: Çocuğun babasının kim olduğu konusunda tanık beyanları da mahkeme tarafından dikkate alınabilir.
• Resmi ve Özel Belgeler: Çocuğun babası olduğu iddia edilen kişinin yazışmaları, tanıma beyanları ve diğer resmi belgeler delil olarak sunulabilir.
• Gebelik Dönemi İlişkileri: Çocuğun doğumundan önceki süreçte anne ile baba arasındaki ilişkinin süresi, niteliği gibi faktörler de mahkemeler tarafından değerlendirilir.

5. Yargıtay Kararları Işığında Babalık Davası

Yargıtay kararları, babalık davalarında DNA testinin önemini vurgulamaktadır. Örneğin:

• Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2019/758 E., 2020/4569 K. kararında DNA testinin kesin delil olarak kabul edilmesi gerektiği belirtilmiştir.
• Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2021/2145 E., 2022/3890 K. kararında, annenin beyanlarının tek başına yeterli delil olmadığı vurgulanmıştır.

6. Sonuç ve Öneriler

Babalık davası, çocuğun soybağının belirlenmesi ve hukuki haklarının korunması açısından büyük önem taşımaktadır. Bu süreç, uzman bir avukat rehberliğinde yürütülmeli ve deliller titizlikle toplanmalıdır. Mahkeme kararları doğrultusunda, çocuğun hem kimlik hakları hem de nafaka ve miras hakları korunmaktadır.

Bu tür davaların hassasiyeti nedeniyle, hukuki süreçlerin eksiksiz yürütülmesi önemlidir. Babalık davalarıyla ilgili tüm işlemlerde, uzman bir avukata danışmak ve profesyonel hukuki destek almak en sağlıklı yol olacaktır.

Bu konunun hukuki niteliği ve karmaşıklığı göz önüne alındığında, yapılacak en ufak bir hata telafi edilemez sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle, her türlü hukuki süreçte uzman bir hukukçudan yardım alınması büyük önem taşımaktadır.