TMK 288. Madde- Çocuğun, Evlenmeden Önce veya Ayrı Yaşama Sırasında Ana Rahmine Düşmesi

“Madde 288 – Çocuk, evlenmeden önce veya ayrı yaşama sırasında ana rahmine düşmüşse,
davacının başka bir kanıt getirmesi gerekmez.
Ancak, gebe kalma döneminde kocanın karısı ile cinsel ilişkide bulunduğu konusunda
inandırıcı kanıtlar varsa, kocanın babalığına ilişkin karine geçerliliğini korur.”

GİRİŞ

Soybağı hukuku, bireylerin aile içindeki statülerini belirleyen en temel hukuk dallarından biridir. Bir çocuğun babasının kim olduğu, hukuki, biyolojik ve sosyal yönleriyle büyük bir önem taşır. Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 288. maddesi, soybağı hukuku açısından özel bir düzenleme getirerek, çocuğun evlenmeden önce veya eşlerin ayrı yaşadığı dönemde ana rahmine düşmesi halinde davacının ek bir delil sunmasına gerek olmadığını belirtmektedir. Ancak, koca, gebe kalma döneminde eşiyle cinsel ilişkide bulunduğunu inandırıcı delillerle kanıtlarsa, babalık karinesi korunacaktır.

Bu madde, babalık davalarında hem davacının hem de davalının haklarını koruyacak bir denge sağlamayı amaçlamaktadır. Çocuğun soybağının doğru şekilde tespit edilmesi, miras hakkı, velayet, nafaka gibi birçok hukuki konuyu doğrudan etkilemektedir. Ancak, soybağı davalarında ispat yükü, bilimsel delillerin kullanımı ve hukuki sürecin nasıl yürütüldüğü konularında çeşitli sorunlar yaşanabilmektedir.

Bu makalede, TMK madde 288’in hukuki çerçevesi detaylı olarak incelenecek, Yargıtay içtihatları ışığında uygulamada karşılaşılan sorunlar değerlendirilecek ve babalık karinesi ile ilgili bilimsel delillerin rolü açıklanacaktır.

1. BABALIK KARİNESİ VE TÜRK HUKUKUNDAKİ YERİ

Babalık karinesi, çocuğun evlilik birliği içinde doğması halinde kocanın baba olduğu yönündeki yasal bir varsayımdır. Türk hukukunda, TMK madde 285’e göre, evlilik birliği içinde doğan çocuk, kocanın çocuğu sayılır. Ancak, evlilik dışı doğan çocuklar için babalık karinesi geçerli değildir ve babalığın tespit edilmesi için babalık davası açılması gerekir.

1.1. Babalık Karinesinin Dayanakları

Babalık karinesi, hukukun soybağına ilişkin temel ilkelerinden biri olup, aşağıdaki gerekçelere dayanmaktadır:

1. Aile düzeninin korunması: Evlilik içinde doğan çocukların soybağının belirsizliğe düşmesini önlemek, aile düzeninin istikrarını sağlamak açısından önemlidir.
2. Çocuğun korunması: Çocuklar, doğdukları anda soybağının belli olmasını ve hukuki güvencelere sahip olmayı hak ederler.
3. Sosyal ve psikolojik etkenler: Babalık karinesi, çocuğun yetiştiği ortamı ve aile içindeki statüsünü belirleyerek, onun psikolojik gelişimini destekler.
4. İspat kolaylığı: Babalığın ispatlanması için her doğumda genetik test yapılmasının pratik olmayacağı göz önüne alınarak, babalık karinesi kabul edilmiştir.

1.2. Babalık Karinesinin Çürütülmesi

TMK m.286 ve m.288, babalık karinesinin nasıl çürütülebileceğini düzenler. Eğer çocuk, kocanın biyolojik çocuğu değilse, babalık karinesinin çürütülmesi için soybağının reddi davası açılmalıdır.

Özellikle TMK madde 288, çocuk evlilikten önce veya ayrı yaşama sürecinde ana rahmine düşmüşse, kocanın babalık karinesinden yararlanamayacağını belirler. Ancak, eğer koca, gebe kalma döneminde eşiyle cinsel ilişkide bulunduğunu inandırıcı delillerle kanıtlarsa, babalık karinesi korunur.

2. TMK MADDE 288’İN AMACI VE HUKUKİ ÖNEMİ

TMK madde 288’in hukuki amacı, babalığın ispatını kolaylaştırmak ve hukuki güvenceleri dengelemektir. Bu düzenleme ile:

• Evlilik dışında doğan çocukların hakları korunur ve soybağı davalarında adil bir süreç sağlanır.
• Kocanın babalık karinesinden haksız yere yararlanmasının önüne geçilir.
• Gerçek biyolojik babanın tespit edilmesine olanak tanınır.
• Babalık davalarında bilimsel delillerin (DNA testi) önemi vurgulanır.

Ancak, uygulamada bu hükmün bazı sorunlara yol açtığı da görülmektedir. Mahkemeler, TMK madde 288’in uygulanmasında farklı değerlendirmeler yapabilmektedir. Örneğin, kocanın cinsel ilişkinin varlığını kanıtlama yükü bazen mahkemeler tarafından yeterli görülmemekte ve DNA testine başvurulması zorunlu tutulmaktadır.

3. BABALIK DAVALARINDA İSPAT YÜKÜ VE KULLANILAN DELİLLER

Soybağı davalarında ispat yükü, TMK madde 288 bağlamında büyük bir önem taşımaktadır.

3.1. İspat Yükü

Babalık davalarında genel kural, iddia eden tarafın iddiasını ispat etmesidir. TMK madde 288’e göre:

• Davacı (anne veya çocuk), çocuğun evlenmeden önce veya ayrı yaşama döneminde ana rahmine düştüğünü ispatlarsa, babalık karinesi kendiliğinden çürümüş sayılır.
• Davalı (koca), eğer çocuğun kendisine ait olduğunu iddia ediyorsa, gebe kalma döneminde eşiyle cinsel ilişkiye girdiğini ispatlamak zorundadır.

3.2. Delil Türleri

Babalık davasında başvurulan deliller şunlardır:

1. DNA Testi: Babalığın tespiti için en kesin delildir. DNA testi %99,99 doğruluk oranına sahiptir ve mahkemeler tarafından kesin delil olarak kabul edilmektedir.
2. Tanık Beyanları: Kocanın gebe kalma döneminde eşiyle birlikte olduğunu gösteren tanık ifadeleri mahkemeler tarafından değerlendirilebilir.
3. Tıbbi Kayıtlar: Çocuğun doğum tarihi, annenin hamilelik süreci gibi tıbbi belgeler önemli bir delil niteliğindedir.
4. Elektronik Deliller: Telefon kayıtları, mesajlar ve sosyal medya yazışmaları, kocanın babalığı kabul ettiğini gösteren belgeler olarak kullanılabilir.

4. YARGITAY KARARLARI VE UYGULAMADAKİ SORUNLAR

Türk yargı pratiğinde, Yargıtay’ın TMK madde 288’e ilişkin kararları önemli bir yol göstericidir.

4.1. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi Kararları

Yargıtay, soybağı davalarında genellikle DNA testinin kesin delil niteliğinde olduğunu kabul etmektedir.

Örneğin, Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin bir kararında, tanık beyanlarının yeterli olmadığı ve DNA testi yapılmaksızın verilen kararların hukuka aykırı olduğu belirtilmiştir.

4.2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı

Hukuk Genel Kurulu, TMK madde 288’in uygulanmasıyla ilgili bir kararında, çocuğun ana rahmine düşme tarihinin kesin olarak belirlenmesi gerektiğini ve DNA testinin zorunlu olduğunu vurgulamıştır.

5. SONUÇ VE ÖNERİLER

Türk Medeni Kanunu madde 288, soybağı hukukunda önemli bir düzenleme olup, babalık karinesinin korunmasını ve çürütülmesini düzenleyen temel bir hukuki normdur.

Hukuki süreçlerin karmaşıklığı nedeniyle, bireylerin bir hukukçudan profesyonel destek alması büyük önem taşımaktadır. Babalık ve soybağı davaları, bireyin geleceğini doğrudan etkileyen kritik konular olup, uzman desteği olmaksızın yürütülmesi ciddi hak kayıplarına yol açabilir.