TMK 240. Madde- Aile Konutu ve Ev Eşyası

“Madde 240- Sağ kalan eş, eski yaşantısını devam ettirebilmesi için, ölen eşine ait olup
birlikte yaşadıkları konut üzerinde kendisine katılma alacağına mahsup edilmek, yetmez ise bedel
eklenmek suretiyle intifa veya oturma hakkı tanınmasını isteyebilir; mal rejimi sözleşmesiyle
kabul edilen başka düzenlemeler saklıdır.
Sağ kalan eş, aynı koşullar altında ev eşyası üzerinde kendisine mülkiyet hakkı tanınmasını
isteyebilir.
Haklı sebeplerin varlığı hâlinde, sağ kalan eşin veya ölen eşin yasal mirasçılarının
istemiyle intifa veya oturma hakkı yerine, konut üzerinde mülkiyet hakkı tanınabilir.
Sağ kalan eş, mirasbırakanın bir meslek veya sanat icra ettiği ve altsoyundan birinin aynı
meslek veya sanatı icra etmesi için gerekli olan bölümlerde bu hakları kullanamaz. Tarımsal
taşınmazlara ilişkin miras hukuku hükümleri saklıdır.”

GİRİŞ Miras hukuku, bireylerin ölüm sonrasında malvarlıklarının paylaşımına ilişkin düzenlemeler içerir ve aile bireyleri açısından büyük önem taşır. Türk Medeni Kanunu’nun 240. maddesi, özellikle sağ kalan eşin miras paylaşımında korunmasını sağlamak amacıyla geliştirilmiş bir düzenlemedir. Bu madde, eşlerin evlilik süresince birlikte kullandıkları konut ve ev eşyalarının sağ kalan eş tarafından belirli şartlar altında kullanılmasına imkan tanımaktadır.

Bu makalede, TMK madde 240 kapsamında sağ kalan eşin konut ve ev eşyası üzerindeki hakları detaylı olarak ele alınacak, uygulanabilirlik açısından yasal süreçler açıklanacak ve konuya ilişkin güncel Yargıtay kararları incelenecektir. Ayrıca, mirasçılar arasındaki olası anlaşmazlıklar, bu anlaşmazlıkların çözüm yolları ve konuya ilişkin hukuki dayanaklar ayrıntılı şekilde değerlendirilecektir.

1. SAĞ KALAN EŞİN KONUT ÜZERİNDEKİ HAKLARI

Türk Medeni Kanunu madde 240, sağ kalan eşin, mirasbırakanın mülkiyetinde bulunan ve birlikte oturdukları konut üzerinde belirli şartlarla hak talep edebilmesini öngörmektedir. Bu düzenlemenin temel amacı, sağ kalan eşin yaşam standartlarının korunmasını sağlamak ve ekonomik güvencesini teminat altına almaktır.

1.1. İntifa ve Oturma Hakkı Sağ kalan eşin, ölen eşin mirasına dahil olan konut üzerindeki hakları şunlardır:

• İntifa hakkı: Sağ kalan eş, konutu kullanabilir ve gelir elde edebilir; ancak mülkiyet hakkı mirasçılarda kalır.
• Oturma hakkı: Sağ kalan eş, konutta yaşamaya devam edebilir ancak konutu kiralama veya başkasına devretme yetkisi bulunmaz.

Bu hakların sağlanabilmesi için öncelikle konutun sağ kalan eşin katılma alacağına mahsup edilmesi gerekir. Eğer bu yeterli olmazsa, eksik kalan kısım bedel eklenerek tamamlanabilir.

1.2. Mal Rejimi Sözleşmesi ve İstisnalar Eşler, evlilik öncesinde veya evlilik süresince yaptıkları mal rejimi sözleşmesi ile konut üzerindeki hakları farklı şekillerde düzenleyebilirler. Mal ayrılığı rejimi uygulanıyorsa, sağ kalan eşin konut üzerindeki hakları kısıtlanabilir veya tamamen ortadan kalkabilir.

1.3. Sağ Kalan Eşin Haklarının Kapsamı Sağ kalan eş yalnızca birlikte yaşadığı konut üzerinde hak talep edebilir. Ölen eşin başka taşınmazları üzerinde aynı hakka sahip olması mümkün değildir. Eğer konut mirasçılar arasında paylaşılmak istenirse, sağ kalan eşin mağdur olmaması için mahkemeler belirli önlemler alabilir.

1.4. Yargıtay Kararları Işığında Sağ Kalan Eşin Hakları Yargıtay kararlarına bakıldığında, sağ kalan eşin konut üzerindeki haklarının belirlenmesinde tarafların ekonomik durumu, evliliğin süresi ve diğer mirasçılarla olan ilişkiler göz önüne alınmaktadır. Yargıtay’ın emsal kararlarında, sağ kalan eşin barınma hakkını koruma yönünde eğilim gösterdiği ancak somut olayın şartlarının her zaman dikkate alındığı görülmektedir.

2. SAĞ KALAN EŞİN EV EŞYASI ÜZERİNDEKİ HAKLARI

2.1. Ev Eşyası Üzerinde Mülkiyet Talebi TMK madde 240, sağ kalan eşin, birlikte yaşadıkları konut içerisindeki ev eşyaları üzerinde mülkiyet hakkı talep edebilmesine de olanak tanımaktadır. Bu, sağ kalan eşin yaşam standartlarının korunması için getirilmiş önemli bir düzenlemedir.

2.2. Ev Eşyası Üzerinde Anlaşmazlıklar ve Çözüm Yolları Ev eşyalarının paylaşımı sırasında mirasçılar arasında anlaşmazlık çıkması halinde mahkemeler devreye girebilir. Mahkemeler sağ kalan eşin ihtiyaçlarını, evlilik süresini ve eşyaların niteliğini dikkate alarak karar verir.

2.3. Yargıtay Kararları Işığında Ev Eşyası Hakları Yargıtay’ın verdiği kararlarda, sağ kalan eşin ev eşyaları üzerindeki mülkiyet hakkının korunması yönünde eğilim gösterildiği, ancak eşyaların mirasçılar arasında bölüştürülmesi gerektiği durumlarda hakkaniyetli bir paylaşımın esas alındığı görülmektedir.

3. HAKLI SEBEPLERİN VARLIĞI VE MÜLKİYET HAKKI TANINMASI

3.1. Haklı Sebeplerin Tanımı ve Uygulama Alanları Haklı sebeplerin varlığı halinde, sağ kalan eşe intifa veya oturma hakkı yerine doğrudan mülkiyet hakkı tanınabilmektedir. Haklı sebepler arasında, mirasın bölünemez nitelikte olması ve sağ kalan eşin başka bir konuta sahip olmaması yer almaktadır.

3.2. Mahkeme Uygulamaları ve Yargıtay İçtihatları Yargıtay içtihatlarında, haklı sebeplerin değerlendirilmesinde sağ kalan eşin yaşam koşulları, ekonomik bağımsızlığı ve diğer mirasçıların hakları dikkate alınarak karar verildiği görülmektedir.

4. MESLEK VEYA SANAT İCRA EDİLEN TAŞINMAZLARDA SINIRLAMALAR

Sağ kalan eş, ölen eşin meslek veya sanat icra ettiği taşınmazlar üzerinde intifa veya oturma hakkı talep edemez. Örneğin, ölen eşin bir muayenehanesi veya sanat atölyesi varsa, bu taşınmazlar sağ kalan eşin kullanımına tahsis edilmez.

5. TARIMSAL TAŞINMAZLARA İLİŞKİN HÜKÜMLER

Tarım arazileri ile ilgili miras paylaşımında farklı hükümler geçerlidir. Türk Medeni Kanunu, tarımsal taşınmazların aile içindeki paylaşımını düzenleyen özel kurallar içermektedir. Sağ kalan eşin tarımsal taşınmazlar üzerinde hak iddia etmesi sınırlıdır.

SONUÇ

Türk Medeni Kanunu’nun 240. maddesi, sağ kalan eşin ekonomik ve barınma güvencesini sağlamak amacıyla oluşturulmuş önemli bir hukuki düzenlemedir. Ancak, bu hakların uygulanabilmesi için belirli şartların sağlanması ve mirasçılarla anlaşmazlık yaşanması halinde mahkemeye başvurulması gerekebilir. Hukuki sürecin karmaşıklığı göz önünde bulundurularak, sağ kalan eşin haklarını tam anlamıyla koruyabilmesi için uzman bir hukukçudan yardım alması büyük önem taşımaktadır.