TMK 196. Madde- Eşler Birlikte Yaşarken

“Madde 196 – Eşlerden birinin istemi üzerine hâkim, ailenin geçimi için her birinin
yapacağı parasal katkıyı belirler.
Eşin ev işlerini görmesi, çocuklara bakması, diğer eşin işinde karşılıksız çalışması, katkı
miktarının belirlenmesinde dikkate alınır.
Bu katkılar, geçmiş bir yıl ve gelecek yıllar için istenebilir.”

1. GİRİŞ

Aile hukukunda, eşlerin mali yükümlülükleri ve birbirlerine karşı sorumlulukları önemli bir yer tutar. Özellikle aile içinde ekonomik dengenin sağlanması, eşlerin birbirlerine karşı olan yükümlülüklerini yerine getirmesi gerekliliği, toplumun temel yapısını oluşturan aile birliğinin devamı açısından kritik bir husustur. Bu kapsamda, Türk Medeni Kanunu Madde 196, eşlerin aile geçimine katkısına dair hukuki düzenlemeleri ele almakta ve olası ihtilafların çözümü için çerçeve sunmaktadır.

Bu makalede, TMK m.196’nın hukuki boyutu, uygulamadaki yeri, Yargıtay kararları, doktrindeki görüşler, uluslararası hukuk ile karşılaştırması, maddenin toplumsal etkileri ve eleştiriler ele alınacak, ayrıca söz konusu düzenlemenin tarihsel gelişimi de detaylandırılacaktır.

2. TMK MADDE 196’NIN HUKUKİ BOYUTU

2.1. Genel Açıklamalar

Türk Medeni Kanunu’nun 196. maddesi, eşlerin ailenin geçimi için yapacağı parasal katkıyı düzenlemektedir. Bu maddeye göre, eşlerden birinin talebi üzerine hâkim, ailenin geçimi için her birinin yapacağı parasal katkıyı belirleyebilir. Bu katkı belirlenirken, eşin ev işlerini görmesi, çocuklara bakması, diğer eşin işinde karşılıksız çalışması gibi unsurlar dikkate alınır. Ayrıca, bu katkılar geçmiş bir yıl ve gelecek yıllar için de istenebilir.

Bu madde, eşler arasındaki ekonomik adaleti ve eşitliği sağlamak amacıyla getirilmiştir. Bu düzenleme ile hâkim, evlilik birliğini koruyarak eşler arasındaki mali dengenin sağlanmasını hedeflemektedir.

2.2. TMK Madde 196’nın Getirdiği Hak ve Yükümlülükler

1. Eşlerden biri, aile geçimi konusunda adil olmayan bir durumla karşılaştığında hâkimden müdahale talep edebilir.
2. Hâkim, eşlerin ekonomik durumlarını ve evlilik içindeki rollerini dikkate alarak parasal katkıyı belirleyebilir.
3. Eşin ev işlerine ve çocuklara bakması da mali katkı olarak değerlendirilir.
4. Bu katkılar, geriye dönük bir yıl için talep edilebileceği gibi gelecek yıllar için de belirlenebilir.
5. Hâkim, belirlediği parasal katkıyı eşlerin gelir durumlarına göre artırabilir veya azaltabilir.

2.3. TMK 196’nın Tarihsel Gelişimi

Türk Medeni Kanunu, İsviçre Medeni Kanunu’ndan esinlenerek hazırlanmış olup, aile hukukuna dair düzenlemeler zaman içinde değişikliklere uğramıştır. 196. madde, 2002 yılında yapılan değişikliklerle daha kapsamlı hale getirilmiş ve eşlerin katkılarının sadece mali anlamda değil, manevi ve iş gücü katkısı açısından da değerlendirilmesini sağlamıştır.

3.2. Uygulamadaki Sorunlar ve Çözüm Önerileri

1. Bazı eşlerin ekonomik katkıyı bilinçli şekilde reddetmesi ve mağduriyet yaratması
2. Eşler arasındaki ekonomik dengesizliğin boşanma süreçlerinde ciddi problemlere yol açması
3. Mahkemelerin eşlerin iş gücü katkısını belirlerken standart ölçütler kullanmaması
4. Maddenin uygulanmasının yargı sürecinde zaman alması ve mağduriyetin büyümesi

Bu sorunların önüne geçebilmek için eşlerin gelir ve katkılarını net bir şekilde belirleyen hesaplama yöntemleri geliştirilmesi, mahkemelerin hızlı ve adaletli kararlar almasını sağlayacak düzenlemelerin yapılması gerekmektedir.

4. ULUSLARARASI HUKUK İLE KARŞILAŞTIRMA

4.1. Avrupa Ülkelerindeki Düzenlemeler

Aile hukukunda ekonomik katkı konusu uluslararası hukukta da benzer düzenlemelerle ele alınmaktadır. Almanya, Fransa, İngiltere ve ABD gibi ülkelerde eşler arasında ekonomik eşitliğin sağlanmasına yönelik hukuk kuralları bulunmaktadır. Özellikle Almanya Medeni Kanunu’nda (BGB) benzer bir düzenleme mevcut olup, eşlerin ekonomik dengenin korunması çerçevesinde katkı payları belirlenmektedir.

4.2. Uluslararası Sözleşmeler Kapsamında TMK 196

Birleşmiş Milletler ve Avrupa Konseyi gibi uluslararası kuruluşlar, aile içindeki ekonomik eşitliği sağlamak amacıyla bazı sözleşmeler hazırlamıştır. CEDAW (Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi), eşit ekonomik hakların korunmasını öngörmektedir.

5. SONUÇ VE ÖNERİLER

TMK m.196, aile hukukunda ekonomik eşitlik ve adaleti sağlamak amacıyla konulmuş önemli bir maddedir. Şayet bir eş, aile geçiminde ekonomik olarak mağdur duruma düşüyorsa, hâkime başvurarak hakkını talep edebilir. Ancak, maddenin uygulanması sırasında bazı aksaklıklar yaşanmakta ve mahkemelerin karar süreçleri uzun sürebilmektedir.

Öneriler:

1. Eşler arasında adaletli bir katkı payı belirlenmesi için daha şeffaf ve hesaplanabilir yöntemler geliştirilmeli.
2. Mahkemelerin süreci hızlandırması için hukuki düzenlemeler yapılmalı.
3. Ekonomik katkı dengesinin sağlanması için uluslararası sözleşmelere daha fazla uyum sağlanmalı.

Ancak hukuki konular karmaşık olup, yanlış veya eksik yapılan talepler geri dönüşü olmayan zararlara neden olabilir. Bu nedenle konusunda uzman bir hukukçudan destek alınması şiddetle tavsiye edilir.