TMK 192. Madde- Eşlerin Meslek ve İşi

“Madde 192- Eşlerden her biri, meslek veya iş seçiminde diğerinin iznini almak zorunda
değildir. Ancak, meslek ve iş seçiminde ve bunların yürütülmesinde evlilik birliğinin huzur ve
yararı göz önünde tutulur”

Giriş Evlilik, bireylerin hayatlarını ortak bir çatı altında birleştirdiği bir müessese olup, her iki tarafın da hak ve sorumluluklarının dengeli bir biçimde düzenlenmesi gerekmektedir. Türk Medeni Kanunu’nun 192. maddesi, evlilik birliği içindeki eşlerin meslek ve iş seçiminde bağımsız hareket edebileceğini düzenlerken, aynı zamanda evlilik birliğinin huzur ve yararını da göz önünde bulundurmaları gerektiğini vurgulamaktadır. Bu düzenleme, hem bireysel özgürlükleri hem de ortak yaşamın sürdürülebilirliğini sağlamak adına önemli bir denge unsuru olarak kabul edilmektedir.

Bu makalede, Türk Medeni Kanunu’nun 192. maddesi çerçevesinde meslek ve iş seçim özgürlüğü, evlilik birliği ile bağlantısı, uygulamada ortaya çıkan hukuki sorunlar ve Yargıtay’ın bu konudaki içtihatları detaylı bir şekilde ele alınacaktır. Bunun yanında, eşler arasındaki çalışma hayatına dair anlaşmazlıkların çözüm yolları ve hukuki süreçlerin işleyişine yönelik önerilere de yer verilecektir.

I. Türk Medeni Kanunu’nun 192. Maddesi ve Hukuki Çerçeve

Türk Medeni Kanunu’nun 192. maddesi, eşlerin çalışma hayatına katılımına yönelik bir temel ilke getirmektedir. Bu maddeye göre:

• Eşlerden her biri, meslek veya iş seçiminde diğerinin iznini almak zorunda değildir.
• Ancak, meslek ve iş seçiminde ve bunların yürütülmesinde evlilik birliğinin huzuru ve yararı göz önünde tutulmalıdır.

Bu madde, bireylerin çalışma hayatına katılımını güvence altına alırken, evlilik birliği içindeki sorumluluklarını da göz ardı etmemeleri gerektiğini vurgulamaktadır. Örneğin, eşlerden birinin, diğerinin mesleğini veya işini sürekli engellemesi, bu hakkın ihlali anlamına gelebilir. Aynı şekilde, eşlerden birinin iş yaşamında aldığı kararların evlilik birliği üzerindeki etkileri göz ardı edilemez.

Bu madde, evliliğin taraflara yalnızca duygusal ve sosyal bir birliktelik sağlamaktan öte, belirli yükümlülükler de getirdiğini göstermektedir. Eşlerin meslek seçiminde serbest olması, mutlak bir bağımsızlık anlamına gelmemekte, aksine aile içindeki dengeyi koruyacak şekilde uygulanması gerekmektedir.

II. Evlilik Birliğinin Huzuru ve Meslek Seçimi

Her birey, kendi yetenekleri ve ilgi alanları doğrultusunda meslek seçme hakkına sahiptir. Ancak, evlilik birliği içinde bulunan eşlerin bu hakkı kullanırken evliliğin sürdürülebilirliğini ve ortak menfaatleri göz önünde bulundurması gerekir.

Bu bağlamda, bazı önemli hususlar şunlardır:

1. Meslek seçiminde denge ve karşılıklı anlayış:
   • Eşlerden biri, evlilik birliğine zarar verebilecek bir meslek seçtiğinde, diğer eşin bu konuda görüş belirtmesi doğaldır. Örneğin, sürekli şehir dışında bulunmayı gerektiren bir iş seçimi, aile yaşamını zorlaştırabilir.
   • Eşlerden birinin kariyerini ilerletme çabaları, diğerinin yaşam dengesini ve mutluluğunu olumsuz etkilememelidir.
2. Ev içi sorumlulukların paylaşımı:
   • Meslek seçimi ve çalışma hayatı, eşler arasında ev içi sorumlulukların adil paylaşılmasını gerektirir. Taraflardan biri aşırı çalışma temposu nedeniyle evdeki yükümlülüklerini ihmal ederse, bu durum evlilik birliğinde huzursuzluk yaratabilir.
3. Ekonomik denge ve iş seçimleri:
   • Aile bütçesi ve ekonomik sürdürülebilirlik de meslek seçiminde önem arz etmektedir. Bir eşin riskli ya da maddi getiri açısından yetersiz bir iş seçmesi, aile içinde finansal sıkıntılara yol açabilir.

Bu tür durumların evlilik birliği içindeki dengeleri nasıl etkilediği, Yargıtay kararları ile somut örnekler üzerinden incelenecektir.

III. Yargıtay Kararları Işığında Meslek ve İş Seçimi

Yargıtay, eşlerin meslek ve iş seçiminde serbest olduğunu vurgulamakla birlikte, bu seçimlerin evlilik birliğini olumsuz etkilememesi gerektiğini belirten çeşitli kararlar vermiştir. İşte bazı emsal kararlar:

1. Eşin Çalışmasına Engel Olma ve Boşanma Sebebi:
   • Yargıtay, eşlerden birinin diğerinin çalışma hakkını sürekli engellemesini, evlilik birliğinin temelinden sarsılması olarak değerlendirmekte ve boşanma sebebi saymaktadır.
2. Meslek Seçiminin Aile Hayatına Etkisi:
   • Bir eşin sürekli şehir dışında olmayı gerektiren bir işe girmesi veya meslek değişikliği yaparak aile düzenini olumsuz etkilemesi, diğer eşin mağduriyetine sebep olabilir. Yargıtay, bu gibi durumları kusur değerlendirmesine tabi tutmaktadır.
3. Maddi Yetersizlik ve İş Değişiklikleri:
   • Eşlerden birinin iş değiştirmesi veya ekonomik getiri açısından düşük kazanç sağlayan bir meslek seçmesi, evlilik birliğinin ekonomik dengesini bozabilir. Yargıtay, bu gibi durumları değerlendirirken, aile bütçesi ve tarafların maddi yükümlülüklerini göz önünde bulundurur.

Sonuç

Türk Medeni Kanunu’nun 192. maddesi, bireylerin meslek ve iş seçiminde bağımsız hareket etme hakkını korurken, evlilik birliğinin huzur ve yararını da gözetme yükümlülüğünü getirmektedir. Yargıtay içtihatları da, bu hak ve yükümlülükler arasında denge kurulması gerektiğini vurgulamaktadır.

Evlilik birliğinin sağlıklı bir şekilde devam edebilmesi için tarafların karşılıklı saygı, anlayış ve iletişim içinde olması büyük önem taşımaktadır. Hukuki ihtilafların önüne geçmek adına, eşlerin meslek seçimi konusunda ortak karar alma süreçlerine önem vermeleri ve gerektiğinde uzman bir hukukçudan destek almaları önerilmektedir.