TMK 131. Madde- Evlilikte Gaipliğin Durumu

“Madde 131- Gaipliğine karar verilen kişinin eşi, mahkemece evliliğin feshine karar
verilmedikçe yeniden evlenemez.
Kaybolanın eşi evliliğin feshini, gaiplik başvurusuyla birlikte veya ayrıca açacağı bir dava
ile isteyebilir.
Ayrı bir dava ile evliliğin feshi, davacının yerleşim yeri mahkemesinden istenir”

Gaiplik, Türk Medeni Kanunu’nun 131. maddesinde düzenlenen ve bir kişinin uzun süre kendisinden haber alınamaması durumunda mahkeme kararıyla gaip ilan edilmesini ifade eden hukuki bir durumdur. Bu düzenleme, kişilik haklarına, aile hukukuna ve malvarlığı ilişkilerine önemli etkiler yapmaktadır. Bu makalede, gaiplik kararının hukuki sonuçları, özellikle evlilik birliği üzerindeki etkileri, davanın açılma süreci ve ilgili tarafların hakları ayrıntılı bir şekilde ele alınacaktır.

Gaiplik Kararının Hukuki Niteliği

Gaiplik, bir kişinin ölüm tehlikesi içinde kaybolmuş olması veya uzun süredir kendisinden haber alınamaması durumunda mahkeme kararıyla ilan edilen bir durumdur. Türk Medeni Kanunu’na göre, gaiplik kararı kişinin ölümüne kesin bir hüküm teşkil etmez ancak kişinin ölümüne yakın bir varsayım yaratır. Bu durum, geride kalan eşin evlilik birliği üzerindeki hukuki durumunu da doğrudan etkiler.

Evliliğin Gaiplik Kararı Sonrasında Sona Erdirilmesi

Türk Medeni Kanunu’nun 131. maddesine göre, gaipliğine karar verilen kişinin eşi, mahkemece evliliğin feshine karar verilmedikçe yeniden evlenemez. Bu düzenleme, evlilik birliğinin doğasından kaynaklanan sadakat yükümlülüğünün korunmasına yöneliktir. Ancak, gaiplik durumunda eşin evliliği sona erdirmek istemesi halinde izlenmesi gereken prosedürler detaylı bir şekilde düzenlenmiştir.

Gaiplik ve Evlilik Feshi Davasının Birlikte Açılması

Evliliğin feshine ilişkin dava, gaiplik başvurusuyla birlikte açılabilir. Bu durum, pratikte genellikle tercih edilen bir yöntemdir çünkü iki ayrı dava süreci yerine tek bir dava süreciyle sonuca ulaşılmasını sağlar. Mahkeme, gaiplik kararını verdikten sonra eşin talebine bağlı olarak evliliği feshedebilir. Bu süreçte mahkemenin, eşin yeniden evlenme arzusunu ve gaip kişinin dönüş ihtimalini göz önünde bulundurması gerekir.

Ayrı Bir Davayla Evlilik Feshi

Eş, gaiplik kararının alınmasından sonra ayrı bir dava ile evliliğin feshini isteyebilir. Bu tür davalarda yetkili mahkeme, davacının yerleşim yeri mahkemesidir. Ayrı dava açılması, tarafların belirli hukuki ve sosyal nedenlerle gaiplik ve evlilik feshi süreçlerini birbirinden ayırmayı tercih ettiği durumlarda söz konusu olabilir. Bu durum, özellikle gaiplik kararının kesinleşmesinden sonra eşin yeniden evlenme niyetinin ortaya çıkması halinde önem kazanır.

Evliliğin Feshi Davasında Hukuki Süreç

Evliliğin feshine ilişkin davalarda, mahkeme, dava dilekçesi ve eklerini inceleyerek yargılama sürecine başlar. Bu süreçte mahkeme, aşağıdaki hususları dikkate alır:

1. Gaiplik Şartlarının Gerçekleşip Gerçekleşmediği: Gaiplik kararı verilmişse, mahkeme bu kararın kesinleşip kesinleşmediğini inceler.
2. Davanın Dayanağı: Eşin evliliğin feshine yönelik talebinin gerekçeleri mahkeme tarafından değerlendirilir.
3. Gaip Kişinin Hakları: Mahkeme, gaip kişinin dönüş ihtimalini ve buna bağlı olarak ortaya çıkabilecek hukuki sonuçları göz önünde bulundurur.

Evliliğin Feshinin Hukuki Sonuçları

Evliliğin feshine karar verilmesiyle birlikte, eşin yeniden evlenme hakkı doğar. Ancak bu durum, gaip kişinin haklarının sona erdiği anlamına gelmez. Eğer gaip kişi ilerleyen bir tarihte ortaya çıkarsa, evlilik birliği feshedilmiş olduğu için bu kişi eski eşiyle yeniden evlenmek durumunda kalabilir. Bu tür durumlar, hukuk sistemimizde nadiren görülmekle birlikte, medeni hukuk ilkeleri çerçevesinde çözümlenmektedir.

Gaiplik Kararının Getirdiği Hak ve Yükümlülükler

Gaiplik kararı, yalnızca evlilik birliğini değil aynı zamanda malvarlığı ilişkilerini de etkiler. Gaipliğine karar verilen kişinin mirasçıları, bu kararın kesinleşmesiyle birlikte miras paylaşımı talep edebilir. Ancak bu tür durumlarda, mirasçıların gaip kişinin ileride ortaya çıkması ihtimaline karşı bir teminat göstermesi gerekebilir. Eşin yeniden evlenmesi durumunda da benzer şekilde, mal paylaşımına ilişkin hükümlerin dikkatle uygulanması önem arz eder.

Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

Gaiplik ve evlilik feshi davalarında uygulamada bazı sorunlarla karşılaşılabilir. Bunlar arasında en yaygın olanları şunlardır:

1. Uzun Süreli Yargılama Süreçleri: Gaiplik kararının alınması ve ardından evlilik feshi davasının sonuçlanması zaman alabilir. Bu durum, özellikle eşin yeniden evlenme planlarını ertelemek zorunda kalmasına yol açabilir.
2. Gaiplik Kararının İptali: Gaip kişinin ortaya çıkması durumunda, gaiplik kararı iptal edilse bile evlilik birliği sona ermiş olduğundan, taraflar arasında yeni bir evlilik bağı kurulması gerekecektir.
3. Hukuki Bilgi Eksikliği: Gaiplik ve evlilik feshi süreçleri, hukuki bilgi ve deneyim gerektirir. Bu nedenle, tarafların hukuki destek alması önemlidir.

Sonuç ve Öneriler

Türk Medeni Kanunu’nun 131. maddesi, gaiplik ve evlilik feshi süreçlerini düzenleyerek tarafların haklarını korumayı amaçlamaktadır. Ancak bu süreçlerin karmaşıklığı ve uzunluğu, taraflar için zaman zaman zorluklara neden olabilmektedir. Bu nedenle, hukuk uygulayıcılarının ve tarafların aşağıdaki hususlara dikkat etmesi önerilir:

1. Hukuki Danışmanlık Alınması: Gaiplik ve evlilik feshi davaları, hukuki bilgi gerektiren karmaşık süreçler olduğundan, tarafların bir avukattan destek alması önerilir.
2. Yargılama Süreçlerinin Hızlandırılması: Yargı sisteminin, gaiplik ve evlilik feshi davalarını hızlı bir şekilde sonuçlandıracak mekanizmalar geliştirmesi faydalı olacaktır.
3. Tarafların Bilgilendirilmesi: Mahkemeler, davaların taraflarını süreç ve sonuçlar hakkında detaylı bir şekilde bilgilendirmelidir.

Sonuç olarak, Türk Medeni Kanunu’nun 131. maddesi, gaiplik ve evlilik feshi durumlarında tarafların hak ve yükümlülüklerini düzenleyen önemli bir hukuk kuralıdır. Bu düzenlemenin doğru bir şekilde uygulanması, adaletin sağlanması açısından büyük önem taşır.