TMK 129. Madde- Evlenme Engellerinde Hısımlık

“Madde 129- Aşağıdaki kimseler arasında evlenme yasaktır;

Üstsoy ile altsoy arasında; kardeşler arasında; amca, dayı, hala ve teyze ile yeğenleri
arasında,

Kayın hısımlığı meydana getirmiş olan evlilik sona ermiş olsa bile, eşlerden biri ile
diğerinin üstsoyu veya altsoyu arasında,

Evlât edinen ile evlâtlığın veya bunlardan biri ile diğerinin altsoyu ve eşi arasında.”

Giriş

Türk Medeni Kanunu’nun 129. maddesi, evlilik birliğinin toplumsal ve ahlaki temellerini koruma amacıyla getirilmiş yasak evlenme durumlarını ayrıntılı bir şekilde düzenler. Bu madde, bireyler arasında belirli derecelerdeki akrabalık, kayın hısımlığı ve evlatlık ilişkisi gibi durumların evlilik birliğine engel teşkil edeceğini öngörür. Toplumda sağlıklı aile yapısının korunması, ahlaki değerlerin desteklenmesi ve biyolojik olarak uygun olmayan çiftleşmelerin önlenmesi bu yasağın temel gerekçeleri arasındadır.

Madde 129’un Metni ve Anlamı

Türk Medeni Kanunu’nun 129. maddesi şu şekildedir:

“Aşağıdaki kimseler arasında evlenme yasaktır:

1. Üssoy ile altsoy arasında; kardeşler arasında; amca, dayı, hala ve teyze ile yeğenleri arasında,
2. Kayın hısımlığı meydana getirmiş olan evlilik sona ermiş olsa bile, eşlerden biri ile diğerinin üssoyu veya altsoyu arasında,
3. Evlat edinen ile evlatlığın veya bunlardan biri ile diğerinin altsoyu ve eşi arasında.”

Bu düzenleme, biyolojik, ahlaki ve toplumsal gerekçelere dayanmaktadır. Maddede öngörülen yasağlar, toplumda hem biyolojik sağlığın korunmasını hem de ahlaki değerlerin yüeltilmesini amaçlamaktadır.

Akrabalık Dereceleri ve Evlenme Yasağı

Madde 129’un ilk fıkrasında yer alan “Üssoy ile altsoy arasında; kardeşler arasında; amca, dayı, hala ve teyze ile yeğenleri arasında” ifadesi, kan bağıyla oluşan akrabalık derecelerini işaret etmektedir. Kan bağı esasına dayanan bu yasaklar, biyolojik ve ahlaki çıkarlarla gerekçelendirilmiştir.

1. Üssoy ve Altsoy Arasında Evlenme Yasağı: Anne, baba ile çocukların ya da dede, nine ile torunların arasındaki evlilik, biyolojik olarak çocuklarda genetik hastalıkların ortaya çıkma riskini artırır. Aile içindeki hiyerarşik yapı ve bireyler arasındaki doğal bağlar bu tür bir birliktelikten zarar görebilir. Bu yasak, biyolojik sağlığın korunmasını hedeflerken aynı zamanda ailedeki psikolojik dinamikleri de dikkate alır.
2. Kardeşler Arasında Evlenme Yasağı: Tam veya yarı kan kardeşlerin birbirleriyle evlenmeleri, genetik riskler nedeniyle biyolojik olarak sakıncalı bulunmuştur. Ayrıca, kardeşler arasındaki sevgi ve koruma ilişkisi, ahlaki ve psikolojik olarak bu tür bir birliğin oluşmasının önünde engeldir. Toplumdaki ahlaki değerlerin korunması da bu yasağı destekleyen önemli bir unsurdur.
3. Amca, Dayı, Hala ve Teyze ile Yeğenler Arasında Evlenme Yasağı: Birinci derece akrabaların dışında, ikinci derece akrabalık ilişkileri de evlenme yasağı kapsamına alınmıştır. Bu yasak, toplumsal normların korunması ve biyolojik sağlığın tehlikeye atılmaması amacıyla getirilmiştir. Aile bütünlüğünün zedelenmesi riskine karşı bu tür evlilikler engellenmiştir.

Kayın Hısımlığı ve Yasağın Kapsamı

Madde 129’un ikinci fıkrası, kayın hısımlığı nedeniyle evlenme yasağını ele almaktadır. Burada düzenlenen hususlar şunlardır:

• Evlilik sona erse bile, eski eşlerden biri ile diğerinin üssoyu veya altsoyu arasında evlenme yasağı devam eder. Bu, eski eşler arasındaki etik ve ahlaki sorumlulukların devamını sağlar.
• Toplumda aile düzeni ve saygının korunması amacı güdülmüştür.

Kayın hısımlığı yasağı, sadece kan bağıyla değil, hukuki bir ilişki olan evlilik ile oluşan hısımlığın ahlaki boyutlarını da kapsamaktadır.

Evlatlık ve Yasağın Boyutları

Madde 129’un üçüncü fıkrası, evlat edinen ile evlatlık arasındaki ilişkide evlenme yasağını kapsamaktadır. Evlatlık ilişkisi biyolojik bir bağ oluşturmasa da, hukuken bir üvey ebeveyn-çocuk ilişkisi olarak kabul edilir. Bu nedenle:

• Evlat edinen ile evlatlığın evlenmesi yasaklanmıştır.
• Evlat edinenin altsoyu veya eşi ile evlatlığın evlenmesi de yasak kapsamındadır.
• Bu yasağın gerekçesi, aile içindeki sosyal düzeni ve ahlaki yapıyı korumaktır.

Evlatlık ilişkisi, biyolojik olmamasına rağmen aile içinde bir şefkat ve sevgi bağı oluşturduğundan, bu tür birliktelikler toplum ahlakına ve düzenine zarar verebilir.

Yasaklara Uyulmamasının Hukuki Sonuçları

Türk Medeni Kanunu, 129. maddede belirtilen yasağlara aykırı olarak yapılan evliliklerin kesin olarak hükümsüz (mutlak butlan) sayılacağını öngörmüştür. Mutlak butlanın sonucu olarak:

1. Bu tür evlilikler hukuken başlangıçtan itibaren yok hükmündedir.
2. Tarafların birbirlerine karşı nafaka veya miras hakkı gibi talepleri bulunamaz.
3. Ancak, iyi niyetli tarafların mağdur olmaması için bazı hukuki koruma mekanizmaları devreye girebilir.

Sonuç

Türk Medeni Kanunu Madde 129, evlilik birliğinin toplumsal ve ahlaki temellerini koruma amacıyla akrabalık, kayın hısımlığı ve evlatlık ilişkisi gibi durumlarda evlenme yasağı getirmiştir. Bu düzenleme, bireylerin temel haklarının korunması ile toplumun ahlaki ve hukuki değerlerinin devamı arasında bir denge kurmayı hedefler. Ancak, bu yasağların uygulanmasında bireylerin bilinçlendirilmesi ve hukuki mekanizmaların etkin bir şekilde işletilmesi büyük önem taşımaktadır.