TMK 119. Madde- Nişanlılığın Hükümleri, Dava Hakkının Bulunmaması

“Madde 119- Nişanlılık, evlenmeye zorlamak için dava hakkı vermez.
Evlenmeden kaçınma hâli için öngörülen cayma tazminatı veya ceza şartı dava edilemez;
ancak yapılan ödemeler de geri istenemez.”

Giriş

Türk Medeni Kanunu Madde 119, nişanlılık ilişkisinin hukuki sınırlarını ve tarafların bu ilişki çerçevesindeki hak ve yükümlülüklerini düzenler. Bu maddeye göre, nişanlılık, taraflara evlenme zorunluluğu getirmeyen bir ilişki olup, evlenmeye zorlamak amacıyla dava açma hakkını da içermez. Ayrıca, evlenmeden kaçınma durumlarında cayma tazminatı veya ceza şartı talep edilemez, ancak daha önce yapılan ödemeler de geri istenemez. Bu makalede, Madde 119’un kapsamı, hukuki boyutları, toplumsal etkileri ve eleştiriler detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Nişanlılık ve Hukuki Niteliği

Nişanlılık, Türk Medeni Kanunu’na göre evlilik öncesi bir hukuki ilişki olarak kabul edilir. Ancak, bu ilişkinin evlenme vaadi dışında hukuki bağlayıcılığı yoktur. Madde 119, nişanlılık ilişkisinde tarafların özgür iradelerine vurgu yapar ve bu ilişkinin zorlayıcı bir nitelik taşımadığını açıkça belirtir.

Evlenme Zorunluluğu Olmaması: Taraflar, nişanlanma sürecinde birbirlerine evlenme sözü vermiş olsalar bile, bu söz hukuki bir bağlayıcılık taşımaz. Taraflardan birinin evlenmekten vazgeçmesi durumunda, diğer tarafın evlenmeye zorlanması mümkün değildir. Bu düzenleme, kişilerin özgür iradelerini korumayı amaçlar.

Cayma Tazminatı ve Ceza Şartının Geçersizliği: Madde 119, evlenmeden kaçınma durumlarında cayma tazminatı veya ceza şartı talep edilmesini açıkça yasaklamaktadır. Bu hüküm, nişanlılık ilişkisinde tarafların ekonomik baskılardan korunmasını hedefler. Ancak, tarafların karşılıklı olarak yaptığı ödemeler geri talep edilemez, bu da taraflar arasında ekonomik adaletin sağlanmasına katkı sağlar.

Nişanlılık İlişkisinin Toplumsal Önemi

Nişanlılık, evlilik öncesi bir hazırlık dönemi olarak toplumsal hayatta önemli bir yere sahiptir. Toplumda nişanlılık, tarafların birbirini daha iyi tanımasına ve evlilik öncesi uyum sürecine olanak tanır. Ancak, bu dönemin hukuki sınırları ve sonuçları, tarafların haklarını koruma açısından önem taşır. Örneğin:

1. Tarafların Haklarının Korunması: Madde 119, tarafların nişanlılık ilişkisinden kaynaklanan haklarının korunmasını sağlar. Bu sayede, taraflardan biri evlenmekten vazgeçse bile diğer tarafın maddi veya manevi zarara uğraması engellenir.
2. Hukuki Güvenceler: Nişanlılık ilişkisinde tarafların özgür iradeleri ön planda tutulur ve hukuki bağlayıcılık olmaksızın bir denge sağlanır.
3. Toplumsal Barışın Sağlanması: Madde 119, evlilik öncesi ilişkilerde doğabilecek hukuki uyuşmazlıkları en aza indirerek toplumsal barışa katkıda bulunur.

Madde 119’un Getirdiği Düzenlemeler

Madde 119’un temel düzenlemeleri, nişanlılık ilişkisinde tarafların haklarını koruma ve ilişkide hukuki yükümlülüklerin sınırlı olmasını sağlama amacını taşır. Bu düzenlemeler şu şekilde özetlenebilir:

1. Evlenmeye Zorlamanın Yasaklanması: Nişanlılık, taraflara evlenme zorunluluğu getirmez. Bu hüküm, kişilerin evlilik kararlarını özgürce almasını teminat altına alır.
2. Cayma Tazminatı ve Ceza Şartının Geçersizliği: Evlenmeden kaçınma durumlarında tarafların birbirinden cayma tazminatı talep etmesi mümkün değildir. Bu düzenleme, ekonomik baskıların önlenmesini amaçlar.
3. Yapılan Ödemelerin Geri Alınamaması: Tarafların nişanlılık sürecinde birbirine yaptığı ödemeler, evlilik gerçekleşmese bile geri istenemez. Bu hüküm, taraflar arasında adil bir denge kurmayı hedefler.

Eleştiriler ve Tartışmalar

Madde 119, nişanlılık ilişkisinde tarafların haklarını korumayı amaçlasa da, bazı eleştiriler ve tartışmalar gündeme gelmektedir:

1. Tazminat Taleplerinin Sınırları: Nişanlılık ilişkisinde ekonomik zararların tazmini konusunda düzenlemelerin yetersiz olduğu eleştirilmektedir. Özellikle, evlilik hazırlıkları sırasında yapılan masrafların nasıl telafi edileceği konusunda hukuki boşluklar bulunmaktadır.
2. Toplumsal Algı: Nişanlılık ilişkisinde hukuki düzenlemelerin sınırlı olması, bazı toplumsal kesimlerde yetersiz bir koruma olarak değerlendirilmektedir.
3. Yapılan Ödemelerin Geri Alınamaması: Tarafların yaptığı ödemelerin geri alınamaması, adil olmayan sonuçlara yol açabileceği gerekçesiyle eleştirilmektedir.

Çözüm Önerileri

Madde 119’un uygulanmasında karşılaşılan sorunların çözümü için şu önerilerde bulunulabilir:

1. Hukuki Düzenlemelerin Genişletilmesi: Nişanlılık ilişkisinde ekonomik zararların tazmini ve tarafların haklarının korunması konusunda daha ayrıntılı düzenlemeler yapılmalıdır.
2. Toplumda Bilinçlendirme: Nişanlılık ilişkisinin hukuki boyutları hakkında toplumun bilinçlendirilmesi, tarafların haklarını daha iyi anlamasını sağlayabilir.
3. Adil Tazminat Mekanizmaları: Nişanlılık ilişkisinde tarafların uğradığı zararların adil bir şekilde telafi edilmesi için alternatif tazminat mekanizmaları oluşturulmalıdır.

Sonuç

Türk Medeni Kanunu Madde 119, nişanlılık ilişkisinin hukuki çerçevesini belirleyerek tarafların haklarını koruma amacı taşır. Evlenmeye zorlamanın yasaklanması, cayma tazminatı taleplerinin reddi ve yapılan ödemelerin geri alınamaması gibi düzenlemeler, tarafların özgür iradesini ve ekonomik dengeleri korumayı hedefler. Ancak, uygulamada karşılaşılan sorunların çözümü için yasal düzenlemelerin geliştirilmesi ve toplumsal farkındalığın artırılması büyük önem taşımaktadır. Bu şekilde, nişanlılık ilişkisi hem bireysel hakların hem de toplumsal barışın korunmasına katkı sağlayacaktır.